Wat is Ongewenst Gedrag?

Ongewenst gedrag verwijst naar elke vorm van gedrag op de werkvloer of in andere sociale omgevingen die iemand als vervelend, ongepast of schadelijk ervaart. Dit gedrag kan zowel bewust als onbewust worden vertoond, maar de impact ervan op degene die het ervaart is altijd negatief. Het tast de veiligheid, het welzijn en de prestaties van mensen aan, en kan leiden tot langdurige emotionele en psychologische schade.

Wat is ongewenst gedrag?

Ongewenst gedrag is elke handeling of uiting die iemand intimideert, uitsluit of schaadt, en het kan op verschillende manieren voorkomen. Wat dit gedrag kenmerkt, is dat het de persoonlijke grenzen van anderen overschrijdt en vaak de balans van macht binnen een relatie verstoort. Dit gedrag kan incidenteel zijn of een terugkerend patroon, maar in beide gevallen kan het ernstige gevolgen hebben voor de slachtoffers.

In welke vormen kan ongewenst gedrag voorkomen?

Ongewenst gedrag kan verschillende vormen aannemen. Hieronder staan de belangrijkste vormen:

1. Pesten
   Dit is een vorm van systematische intimidatie waarbij iemand herhaaldelijk wordt gekleineerd, buitengesloten of belachelijk gemaakt. Pesten kan zowel verbaal als non-verbaal zijn en heeft vaak ernstige gevolgen voor het slachtoffer.
2. Discriminatie
   Dit betekent het ongelijk behandelen van mensen op basis van kenmerken zoals afkomst, geslacht, leeftijd, geloof, of seksuele geaardheid. Discriminatie is schadelijk en druist in tegen het principe van gelijkheid en rechtvaardigheid.
3. Seksuele intimidatie
   Dit omvat elke vorm van ongewenste seksuele aandacht, zoals ongepaste opmerkingen, aanranding of zelfs ongewenste aanrakingen. Het kan variëren van subtiele suggesties tot expliciete handelingen, en is altijd schadelijk.
4. Agressie en geweld
   Dit kan zowel fysiek als verbaal zijn, van schelden en dreigen tot daadwerkelijke fysieke aanvallen. Agressie en geweld creëren een gevoel van angst en onveiligheid binnen een werkomgeving.
5. Micro-agressies
   Subtiele, vaak onbewuste gedragingen of opmerkingen die kwetsend zijn voor mensen uit minderheidsgroepen. Hoewel deze gedragingen klein lijken, kunnen ze op lange termijn een grote negatieve impact hebben.
6. Ongewenste grappen of opmerkingen
   Opmerkingen die bedoeld zijn als grap kunnen beledigend of kwetsend zijn voor de ontvanger, vooral als ze gericht zijn op iemands achtergrond, uiterlijk of privéleven.
7. Intimidatie
   Intimidatie is het doelbewust angst inboezemen of druk uitoefenen om iemand te dwingen tot bepaald gedrag of om hen in een onderdanige positie te brengen. Dit kan verbaal, fysiek of psychologisch zijn. Het veroorzaakt vaak gevoelens van angst, vernedering en hulpeloosheid bij het slachtoffer.

Hoe ontstaat ongewenst gedrag?

Ongewenst gedrag ontstaat vaak uit een combinatie van factoren. Enkele oorzaken kunnen zijn:

1. Machtsverschillen
   Wanneer mensen in een positie van macht zijn, kunnen ze die macht misbruiken om anderen te intimideren of kleineren. Dit kan zowel bewust als onbewust gebeuren.
2. Cultuur en sociale normen
   In organisaties met een competitieve of hiërarchische cultuur wordt ongewenst gedrag soms getolereerd of zelfs aangemoedigd. Als bepaalde gedragingen als “normaal” worden gezien, kan dit leiden tot meer onacceptabel gedrag.
3. Stress en werkdruk
   Hoge werkdruk en stress kunnen leiden tot uitbarstingen van agressie of frustratie. Hoewel dit gedrag misschien voortkomt uit een moeilijke situatie, is het geen excuus voor ongepast gedrag.
4. Gebrek aan bewustzijn
   Soms realiseren mensen zich niet dat hun gedrag als ongewenst wordt ervaren. Een gebrek aan bewustzijn of empathie kan ervoor zorgen dat iemand onbedoeld over de grenzen van anderen gaat.

Hoe voel je je als je ongewenst gedrag meemaakt?

Het ervaren van ongewenst gedrag kan een breed scala aan negatieve emoties oproepen, waaronder:

• Angst: Slachtoffers kunnen bang zijn voor verdere incidenten of repercussies als ze het probleem aankaarten.
• Onmacht: Mensen kunnen het gevoel hebben dat ze niets kunnen doen om het gedrag te stoppen, vooral als het van een leidinggevende of collega komt.
• Frustratie: Er kan sprake zijn van een groeiende frustratie omdat het gedrag wordt genegeerd of niet serieus wordt genomen door anderen.
• Laag zelfbeeld: Herhaald ongewenst gedrag kan het zelfvertrouwen van het slachtoffer ondermijnen en hen het gevoel geven dat ze minder waard zijn.
• Stress en vermoeidheid: Ongewenst gedrag kan leiden tot een toename van stress en zelfs tot burn-out, omdat slachtoffers zich constant onveilig en onder druk voelen.

Wat moet je doen als je ongewenst gedrag meemaakt?

Het kan moeilijk zijn om te weten wat je moet doen als je ongewenst gedrag ervaart. Hier zijn enkele stappen die je kunt nemen:

1. Benoem het gedrag
   Als je je comfortabel voelt, probeer dan het ongewenste gedrag direct aan te kaarten bij de persoon in kwestie. Dit kan helpen om hen bewust te maken van de impact van hun gedrag.
2. Zoek steun
   Praat met een vertrouwenspersoon of collega over wat je ervaart. Het kan enorm helpen om je verhaal te delen en advies te krijgen over de volgende stappen.
3. Documenteer het gedrag
   Houd een gedetailleerd logboek bij van de incidenten, inclusief data, tijden en beschrijvingen van wat er is gebeurd. Dit kan later nuttig zijn als je besluit om de situatie formeel te melden.
4. Meld het bij HR of een vertrouwenspersoon
   Als het gedrag aanhoudt of ernstig is, is het belangrijk om het te melden bij HR, een leidinggevende of een vertrouwenspersoon. Zij kunnen stappen ondernemen om de situatie te onderzoeken en passende maatregelen te treffen.

Wat moet je niet doen?

• Negeer het niet: Hoewel het verleidelijk kan zijn om het ongewenste gedrag te negeren, kan dit leiden tot meer stress en een verslechtering van de situatie.
• Houd het niet voor jezelf: Je bent niet alleen, en er zijn mensen binnen of buiten de organisatie die je kunnen helpen. Blijf er niet mee zitten in stilte.
• Reageer niet agressief terug: Het reageren met vergelijkbaar gedrag kan de situatie escaleren en kan zelfs leiden tot problemen voor jezelf.

Hoe creëren we een wereld zonder ongewenst gedrag?

Het creëren van een wereld zonder ongewenst gedrag vraagt om bewustwording, educatie en actie. Hier zijn enkele belangrijke stappen:

1. Bewustwording en educatie
   Bedrijven en organisaties moeten regelmatig trainingen geven over wat ongewenst gedrag is, hoe je het kunt herkennen, en wat de impact ervan is. Dit creëert een cultuur van respect en verantwoordelijkheid.
2. Leiderschap tonen
   Leiders moeten het goede voorbeeld geven en actief optreden tegen ongewenst gedrag. Door zelf respectvol en ethisch te handelen, kunnen ze een positieve cultuur bevorderen.
3. Open communicatie
   Een open cultuur waarin medewerkers zich vrij voelen om te praten over hun ervaringen en zorgen, helpt om problemen vroegtijdig aan te pakken en op te lossen.
4. Vertrouwenspersonen en meldingssystemen
   Bedrijven moeten een duidelijk protocol hebben voor het melden van ongewenst gedrag. Vertrouwenspersonen spelen hierin een belangrijke rol door medewerkers een veilige plek te bieden om hun zorgen te uiten.
5. Sancties en consequenties
   Ongewenst gedrag moet altijd worden aangepakt met duidelijke consequenties. Dit zorgt ervoor dat er een duidelijke boodschap wordt afgegeven dat dergelijk gedrag niet wordt getolereerd.

Conclusie

Ongewenst gedrag is een probleem dat we alleen samen kunnen aanpakken. Door bewustzijn te creëren, open te communiceren en actief op te treden, kunnen we werkomgevingen creëren waar iedereen zich veilig en gerespecteerd voelt. Bij Vertrouwens Company zetten we ons in voor het creëren van een respectvolle, veilige cultuur waarin ongewenst gedrag geen plaats heeft.

4o